Eén van de opdrachtgevers van Samhealth is Nederland Zorgt Voor Elkaar (NLZVE). Dit is een landelijk netwerk van bewonerscollectieven in het domein van zorg, welzijn en (samen) wonen. Samhealth partner Jan Smelik is oprichter van dit netwerk, en is sindsdien ook algemeen coördinator. NLZVE wordt gesubsidieerd door het ministerie van VWS en diverse fondsen.
Nederland is geen land van staatszorg of marktzorg, maar heeft zijn traditie in maatschappelijk initiatief. Vroeger vanuit traditionele zuilen ingericht, maar er is een nieuwe beweging op gang gekomen: het bruist in wijken en dorpen. De lokale gemeenschap is de nieuwe zuil. Daarmee bedoelen we dat dit de plek is waar maatschappelijk initiatief zich in samenhang ontwikkelt, maar dan zonder de scheiding van werelden die nog in de zuilenstructuur zat, dus inclusief: voor iedereen die er woont.
Zorgzame gemeenschappen, vaak collectieven van bewoners, nemen zelf de verantwoordelijkheid voor de leefbaarheid in hun dorp of (stads)wijk, door diensten rond ondersteuning, welzijn, zorg en wonen te organiseren. Gedragen door idealen en een intrinsieke motivatie gaan zij met betrokkenheid en passie aan de slag. Het lokale netwerk, zelfvertrouwen en zelfbewustzijn van betrokken bewoners, leidt tot nieuwe oplossingen voor vragen naar ondersteuning, andere woonvormen en zorg.
In het domein van welzijn, zorg en wonen bedraagt het aantal bewonerscollectieven in ons land inmiddels minstens 2.000 en er komen er jaarlijks zeker 100 bij. Ze opereren onder verschillende namen: zorgcoöperaties, naoberzorgpunten, stadsdorpen en zorgzame dorpen. Samen vormen zij een nieuw echelon in ons zorglandschap: de nuldelijnszorg. De nuldelijn vormt de verbinding tussen de informele en de professionele zorg. Bewoners kunnen laagdrempelig terecht bij het collectief, dat vaak een dorpsondersteuner of buurtassistent in dienst heeft. Deze is de verbindende schakel tussen de vrijwilligers in de wijk enerzijds en de professionele zorg- en welzijnsorganisaties en de gemeente anderzijds.
NLZVE vindt dat het tijd is dat zorgzame gemeenschappen een erkende plek krijgen in het zorglandschap. Hiertoe is het ook nodig dat gemeenten hun verantwoordelijkheid nemen bij de inrichting van de sociale wijkinfrastructuur. Hiermee wordt bedoeld het totaal van voorzieningen die het de lokale gemeenschap mogelijk maakt om voor elkaar te zorgen. Denk aan een ontmoetingspunt voor inwoners, dorps- of buurtondersteuner, één loket voor informatie en vragen, digitale wijkcommunicatie, een goede samenwerking tussen formele en informele zorg en kleinschalige woonvoorzieningen voor ouderen.
Jan Smelik zet zich sinds 2012 in voor deze maatschappelijke beweging, eerst in zijn eigen woonplaats voor zorgcoöperatie Austerlitz Zorgt, later ook op landelijk niveau voor NLZVE.
